جلسه نهایی داوری ساخت مجسمه استاد میرعلی تبریزی برگزار شد
شهریار تبریز/نقی فرشباف: در گذشته، شهرها عمدتاً بر اساس الگوهای ارگانیک و عملکردی شکل می‌گرفتند. ساختار شهری به گونه‌ای بود که نمادهای مذهبی مانند مناره‌های مساجد، برج‌های کلیسا و سایر المان‌های معنوی به عنوان نقاط عطف در فضای شهری ظاهر می‌شدند. این نمادها نه تنها در جهت‌یابی و خوانایی شهر نقش داشتند، بلکه بازتابی از عقاید، ارزش‌ها و تاریخ جوامع بودند.
با پیشرفت جوامع و تحول شهرها از ساختارهای سنتی به فرم‌های مدرن، قدرت نمادین عناصر طبیعی و تاریخی کاهش یافت. به دنبال این تغییرات، نیاز به نمادسازی جدید برای شکل‌دهی به هویتی پایدار در فضای گسترش‌یافته شهری احساس شد. در این راستا، میدان‌ها، ساختمان‌های شاخص و فضاهای شهری خاص به عنوان بسترهای جدید نمادین مطرح شدند. این روند در تبریز نیز مشاهده می‌شود، جایی که مجموعه‌ای از فضاهای شهری همواره در ذهن شهروندان حضور داشته و به نوعی هویت‌بخش شهر محسوب می‌شوند.
تبریز، یکی از شهرهای تاریخی ایران، دارای نمادهای متعددی است. بازار بزرگ تبریز، میدان ساعت، ایل‌گلی، ارگ تبریز و سایر بناهای شاخص بخشی از هویت معماری و اجتماعی این شهر را تشکیل می‌دهند. این فضاها علاوه بر کارکرد عملکردی، بار معنایی بالایی دارند که حس تعلق را در شهروندان تقویت می‌کنند. از طرفی، درختان کهنسال و باغ‌های تاریخی تبریز نیز نقش مهمی در خاطرات جمعی و میراث فرهنگی این شهر ایفا کرده‌اند.
در برخی موارد، نمادسازی شهری بدون برنامه‌ریزی خاص رخ داده است. برای مثال، استقرار یک بانک قدیمی در مرکز شهر موجب شد نام یک میدان تحت‌الشعاع آن قرار گیرد و هویتی خاص به مکان ببخشد. بانک ملی واقع در جنب ساختمان استانداری تبریز نمونه‌ای از این فرآیند است که در سایر نقاط شهر نیز مشاهده می‌شود.
یکی از ویژگی‌های برجسته نمادهای شهری این است که می‌توانند خاطرات مشترک را زنده نگه دارند. برخی ساختمان‌ها و میدان‌ها نه فقط به عنوان یک فضای عمومی، بلکه به عنوان عنصری تأثیرگذار در حافظه اجتماعی عمل می‌کنند. میدان امام رضای ایل‌گلی تبریز از معدود میدان‌های شهر است که تحت طرح‌های اصلاح هندسی از بین نرفته و همچنان دارای یک کارکرد نمادین است. معماری سنتی مسجد امام رضا، ایستگاه متروی هم‌نام و موقعیت این میدان موجب شده شهروندان تبریزی آن را به نوعی تداعی‌کننده یک سفر معنوی بدانند.
اگرچه شهر در مناسبت‌های مختلف رنگ و شکل خاصی به خود می‌گیرد، در آستانه میلاد حضرت امام رضا، این مکان و معبر گذر به عنوان مصداقی از نمادسازی موفق شهری شناخته می‌شود که شهروندان را به سمت تعلقات و خاطرات یک زیارت شیرین می‌برد و آن‌ها را در سفری معنوی قرار می‌دهد.
باید به این نکته توجه داشت که نمادهای شهری فراتر از یک جلوه بصری هستند؛ آن‌ها بازتابی از خاطرات، ارزش‌ها و هویت شهر به شمار می‌روند. شکل‌گیری و تثبیت این نمادها می‌تواند به تقویت حس تعلق شهروندان کمک کرده و هویت شهر را در برابر تغییرات ناگهانی و بی‌برنامه مقاوم نگه دارد. تبریز با تاریخ و فرهنگ غنی خود، همچنان در مسیر تثبیت و توسعه نمادهای جدید و حفظ میراث‌های قدیمی حرکت می‌کند.
دیدگاهتان را بنویسید